Cha mẹ hiểu rõ các mốc phát triển của trẻ sẽ giúp con phát triển trí tuệ lẫn thể chất; cũng như đem lại cho con những trải nghiệm tuổi thơ hạnh phúc trong những năm tháng đầu đời.
Giai đoạn từ 0 – 1 tuổi
Đây là giai đoạn trẻ có nhiều sự phát triển diệu kỳ. Ở cột mốc này, trẻ sẽ chuyển từ việc được mẹ bế sang chủ động lật, lẫy, ngồi, bò rồi chuyển sang bước đi chập chững. Trẻ cũng nhận thức được những gì mẹ nói, phản ứng lại bằng cử chỉ hay biểu hiện qua nét mặt. Do vậy, việc mẹ sử dụng các món đồ chơi có phát ra tiếng động như lục lạc, trống gỗ, hay đơn giản là vỗ tay sẽ là cách hiệu quả để giúp trẻ làm quen với những âm thanh xung quanh.
Bé cũng bắt đầu phát triển khả năng ngôn ngữ thông qua những âm bập bẹ. Mẹ nên trò chuyện với trẻ thường xuyên vì đây là giai đoạn nền tảng cho sự phát triển ngôn ngữ của trẻ.
Giai đoạn từ 1 – 2 tuổi
Kể từ cột mốc 12 tháng tuổi, trẻ đã trở nên cứng cáp hơn và phát triển thêm nhiều kỹ năng mới. Nếu trước đây chỉ là những từ bập bẹ, trẻ nhanh chóng học được nhiều từ ngắn và kết hợp các từ với nhau thành một câu đơn giản. Ở mốc phát triển này của trẻ, mẹ nên khuyến khích trẻ thực hiện những câu nói đơn giản như “con chào ông/bà” hay “cảm ơn”, “tạm biệt”.
Giai đoạn này mẹ cũng có thể tập cho trẻ làm quen với những con số và chữ cái. Món đồ chơi phù hợp cho trẻ trong giai đoạn này là những con số, chữ cái bằng xốp nhiều màu sắc cũng như các con thú, vật dụng bằng nhựa, nhồi bông.
Giai đoạn từ 2 – 3 tuổi
Đây là giai đoạn trẻ nhận thức và tiếp thu mọi thứ xung quanh rất nhanh. Thế nên, mẹ sẽ thường xuyên bắt gặp trẻ bắt chước người lớn, hay nhập vai thành các nhân vật khác. Mặt khác, những thói quen xấu, lời nói bất cẩn cũng dễ ảnh hưởng đến trẻ trong giai đoạn này. Vì vậy, cha mẹ hãy cẩn thận với lời nói và hành động khi chơi với trẻ.
Cha mẹ cũng đừng quên dành những lời khen, khích lệ khi trẻ hoàn thành một nhiệm vụ nhỏ mà mình yêu cầu. Đồng thời, cha mẹ cũng nên đặt ra những giới hạn, kỷ luật để trẻ duy trì sự ngoan ngoãn, nề nếp.
Giai đoạn từ 3 – 4 tuổi
Tạm học cách rời xa vòng tay cha mẹ, đây là khoảng thời gian trẻ bắt đầu đến trường. Não bộ của trẻ cũng phát triển nhanh và nhiều hơn so với các mốc phát triển trước đó. Việc rèn luyện khả năng tư duy cho trẻ lúc này trở nên quan trọng. Bởi càng tư duy và suy nghĩ nhiều, khả năng sáng tạo của trẻ sẽ được phát huy tối đa. Đồ chơi được khuyến khích cho trẻ trong giai đoạn này phải kích thích trẻ tự suy nghĩ, tự lắp ghép. Cha mẹ cũng có thể cùng trẻ chơi cắt dán theo mẫu, cài khuy áo, buộc dây giày… để giúp trẻ rèn luyện sự khéo léo, tỉ mỉ cũng như tăng khả năng tư duy cho trẻ.
Hơn nữa, cha mẹ nên thường xuyên trò chuyện, giải đáp những thắc mắc của trẻ về thế giới xung quanh để giúp khả năng ngôn ngữ của trẻ linh hoạt và sáng tạo hơn, cũng như khơi gợi sự tò mò để trẻ khám phá thế giới xung quanh.
Giai đoạn từ 4 – 5 tuổi
Trẻ đạt được bước tiến vượt bậc khi hoàn thiện các kỹ năng phối hợp và tăng khả năng tập trung. Trẻ vận dụng từ ngữ chính xác hơn và với vốn từ có thể lên đến 5.000 từ, trẻ có thể hát một bài hoặc kể chuyện với phát âm rõ ràng. Trẻ luôn tò mò, thích khám phá những điều mới lạ cũng như làm quen với bạn mới.
Ở cột mốc phát triển này của trẻ, cha mẹ hãy cho trẻ tham gia vào các công việc phù hợp như phụ mẹ rửa chén, quét nhà, xếp đồ… Cha mẹ cũng có thể hỏi ý kiến và trao đổi với trẻ như một người bạn như “Hôm nay ở trường con được học những gì?”, “Con thích chiếc nón này không?”… Cha mẹ cũng có thể dạy cho trẻ những giá trị tốt đẹp bằng cách kể chuyện; hoặc giúp trẻ nâng cao khả năng tư duy thông qua việc thường xuyên đặt câu hỏi cho trẻ trả lời.
Cha mẹ có thể hướng dẫn trẻ chơi những trò chơi ở mức độ phức tạp hơn, cần nhiều sự tập trung, ghi nhớ và nâng cao kỹ năng phối hợp ngũ quan như lắp ráp mô hình, tô màu, vẽ đồ vật đơn giản, nặn đất sét,…
Những năm đầu đời là “giai đoạn vàng” để trẻ phát triển trí tuệ tối ưu. Tùy theo từng cột mốc phát triển của trẻ mà cha mẹ cần có phương pháp giáo dục cũng như chăm sóc trẻ phù hợp, từ đó mang lại tâm lý thoải mái cho bé trong mọi hoạt động. Đây cũng chính là nền tảng để trẻ có thể lớn lên hạnh phúc và thành công trong tương lai.
Nếu trẻ có bất kỳ biểu hiện nào bất thường trong giai đoạn phát triển, hãy đến gặp bác sĩ hay các chuyên gia tâm lý để nhận được lời khuyên tốt nhất.
